💰 ولې افغانۍ د پاکستاني روپۍ نه قوي ده؟ حیرانوونکې حقایق
په داسې حال کې چې افغانستان له نړیوالو بندیزونو، سیاسي فشار، او اقتصادي مشکلاتو سره مخ دی، افغانۍ کرنسي (AFN) د پاکستاني روپۍ (PKR) پرتله قوي پاتې شوې. دا خبره ډېرو خلکو ته حیرانوونکې ښکاري، خو حقیقت دا دی چې تر شا یې ځینې مهم لاملونه شته.
په دې بلاګ کې به موږ په ساده الفاظو درته ووایو چې افغانۍ ولې خپل ارزښت ساتلی، او پاکستانۍ روپۍ ولې ورځ تر بلې کمزورې کېږي.
✅ د افغانۍ د ارزښت لوړوالي مهم دلایل
1. د اسعارو سخت کنټرول
د طالبانو حکومت له بیا واک ته رسېدو وروسته، ډېر ژر یې د بهرنیو کرنسيو (لکه ډالر، کلدارې، ریال) د کارونې مخه ونیوله. انلاین کرنسي تبادله بند شوه او یوازې افغانیو ته اجازه ورکړل شوه. دا پالیسي د افغانیو تقاضا لوړه کړه او ارزښت یې وساته.
2. نړیوالې بشري مرستې
که څه هم نړیوالو هېوادونو د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی، خو بشري مرستې بیا هم دوام لري. د ملګرو ملتونو، سره صلیب، او نورو ادارو له لورې افغانستان ته ډالر، خوراکي توکي او طبي وسایل لېږدول کېږي. دا ډالر بازار ته نه راوځي، بلکې مستقیم سازمانونه یې مصرفوي، چې له امله یې افغانیو ته فشار نه راځي.
3. له بهر نه پیسې راتلل (Remittances)
په نړۍ کې مېشت افغانان خپلو کورنیو ته پیسې استوي. دا پیسې چې افغانیو ته بدلېږي، بازار ته ارزښت ورکوي.
4. د قاچاق مخنیوی
په افغانستان کې د اسعارو قاچاق باندې سخت بندیزونه لګول شوي، او حکومتي ادارې هڅه کوي چې د غیرقانوني تبادلو مخه ونیسي. دا کار هم د افغانیو ارزښت ته مثبته اغېزه ورکړې.
❌ د پاکستاني روپۍ د کمزورۍ اصلي لاملونه
1. اقتصادي بحران او سیاسي بې ثباتي
په پاکستان کې هر څو میاشتې وروسته حکومت بدلېږي. دا سیاسي غیر یقینی حالت د بهرنیو پانګوالو اعتماد له منځه وړی. له دې سره، د پاکستان اقتصاد د پورونو، کسر بودیجې، او وارداتو له امله تر فشار لاندې دی.
2. واردات زیات، صادرات کم
پاکستان ډېری محصولات له بهر راواردوي، لکه تېل، غنم، درمل، موټرونه او نور. خو د پاکستان صادرات (لکه ټوکر، وریجې، سپورتي سامان) دومره نه دي چې تجارتي کسر یې پوره کړي. دا کار ډالر ته زیات ضرورت پیدا کوي، او روپۍ پرې فشار راځي.
3. د روپۍ مصنوعي ارزښت ټیټ ساتل
حکومت هڅه کوي چې روپۍ ارزانه وساتي څو صادرات زیات شي. خو دا پالیسي د انفلاسیون (قېمتونو لوړوالي) سبب شوې او عام خلک ترې ډېر زیانمن شوي.
4. تور بازار او د اسعارو قاچاق
په پاکستان کې د ډالر تور بازار (Hundi, Hawala) فعاله دی. خلک ډالر له هېواد څخه بهر قاچاقوي، چې دا د روپۍ ارزښت نور هم کموي.
📊 د جون ۲۰۲۵ کرنسي نرخونه:
| کرنسي | ارزښت |
|---|---|
| ۱ ډالر | ۶۹.۷ افغانۍ |
| ۱ ډالر | ۲۸۲.۲ پاکستانۍ روپۍ |
د دې شمېرې له مخې، افغانۍ د ډالر مقابله کې ښه ولاړه ده، او پاکستانۍ روپۍ ورځ تر بلې کمزورې کېږي.
🎯 پایله: افغانۍ څنګه د روپۍ نه قوي شوه؟
✔ د کرنسي سخت کنټرول
✔ د وارداتو کمښت
✔ نړیوالې بشري مرستې
✔ د اسعارو قاچاق بندېدل
په مقابل کې:
❌ د پاکستانۍ روپۍ ارزښت کم شوی ځکه چې هلته سیاسي بې ثباتي، لوړ واردات، اقتصادي کسر، او د غیرقانوني مارکېټونو شتون شته.
This is bloody awesome.